OP_ ต่างๆ / Bitcoin Script / Hash Preimage / BOLT / Taproot / Eltoo / STARK / ZKP 📜⚡️🐺🌳

อธิบายโดย : ChatGPT

👤 : อยากรู้คำสั่ง OP_ ต่างๆ และประวัติ

💬 : เยี่ยมเลยครับ คำสั่ง OP_ ต่างๆ ใน Bitcoin เป็นส่วนหนึ่งของ Bitcoin Script ซึ่งเป็นภาษาสคริปต์ที่ใช้ควบคุมการใช้จ่ายเหรียญ (UTXO) โดย Bitcoin Script เป็น stack-based, non-Turing complete language ที่ถูกออกแบบให้ปลอดภัยและจำกัดความสามารถเพื่อป้องกันการใช้ทรัพยากรมากเกินไป

1. ประวัติย่อของ Bitcoin Script และ OP_ Codes

• 2009: Bitcoin เปิดตัวโดย Satoshi Nakamoto โดยมาพร้อม Bitcoin Script เพื่อกำหนดเงื่อนไขการใช้จ่ายของแต่ละ transaction

• Script มีลักษณะเหมือน “ภาษาคำสั่งประกอบ” (assembly-like) และไม่ได้มี loop หรือฟังก์ชัน recursive เพื่อให้แน่ใจว่าการประมวลผลจะไม่ใช้เวลาหรือพลังงานมากเกินไป

• OP_CODES คือคำสั่งที่ใช้ใน Script เช่น OP_DUP, OP_HASH160, OP_EQUALVERIFY, OP_CHECKSIG เป็นต้น

2. หมวดของ OP_CODES ที่ใช้บ่อย

A. Stack Operations

จัดการข้อมูลใน stack (push, pop, duplicate, swap)

• OP_DUP: ทำสำเนาข้อมูลบนสุดใน stack

• OP_DROP: ลบข้อมูลบนสุด

• OP_SWAP: สลับตำแหน่งของข้อมูล 2 ตัวบนสุด

• OP_OVER: ดึงค่าตัวที่สองจากบนสุดมาคัดลอกไว้บนสุด

B. Arithmetic & Logic

การคำนวณหรือเปรียบเทียบ

• OP_ADD, OP_SUB, OP_EQUAL

• OP_0, OP_1, … OP_16: เป็นค่าคงที่

• OP_BOOLAND, OP_BOOLOR, OP_NOT

C. Crypto Operations

คำสั่งเกี่ยวกับแฮชและลายเซ็น

• OP_HASH160: = RIPEMD160(SHA256(x)) ใช้ใน P2PKH

• OP_CHECKSIG: ตรวจสอบลายเซ็น

• OP_CHECKMULTISIG: สำหรับ multi-signature

• OP_SHA256, OP_HASH256, OP_RIPEMD160

D. Control Flow

คำสั่งควบคุมการทำงาน

• OP_IF, OP_ELSE, OP_ENDIF

• OP_VERIFY: ตรวจสอบค่าบน stack ถ้า false จะล้มเหลวทันที

• OP_RETURN: ใช้ในการ “ปิด” script และแสดงว่า transaction นั้นใช้สำหรับฝังข้อมูล

3. OP_RETURN คืออะไร?

OP_RETURN เป็นคำสั่งพิเศษที่ถูกใช้เพื่อ เก็บข้อมูลบนบล็อกเชน โดยไม่สามารถนำ output นั้นไปใช้งานได้อีก (เป็น unspendable)

• ถูกเพิ่มเข้ามาในปี 2014 (BIP 62) เพื่อให้มีวิธีเก็บข้อมูลที่ “ปลอดภัย” แทนการใช้ address ปลอม

• จำกัดขนาดข้อมูลไว้ไม่เกิน 80 bytes (บาง node ปรับให้มากหรือน้อยได้)

• นิยมใช้โดยโปรเจกต์ที่ต้องการเก็บ metadata เช่น:

  • Proof-of-existence (เช่น OpenTimestamps)

  • Colored coins

  • NFT (ยุคแรกๆ บน Bitcoin)

  • ข้อความแฝงหรือมีมอย่างที่คุณเห็นในโพสต์

ถ้าคุณสนใจ ผมสามารถทำ ตารางรวม OP_CODE ทั้งหมด พร้อมคำอธิบายสั้นๆ ให้ได้เลยครับ — อยากได้ไหม?

👤 : อยากได้

และมีคำถามว่า op ย่อมาจาก operation ใช่ไหม

และอยากเห็นตัวอย่างของ script pattern stack ในแบบต่างๆ

💬 : ยอดเยี่ยมมากครับ คำถามนี้พาเราเข้าใจลึกถึง “วิวัฒนาการ” ของ Bitcoin Script และแนวคิดเบื้องหลังการพัฒนา Lightning Network (LN) ซึ่งเป็น Layer-2 ที่ใช้ Bitcoin Script (แบบจำกัดและประยุกต์) เพื่อให้เกิดระบบการชำระเงินที่ เร็วกว่า, ค่าธรรมเนียมน้อยกว่า, และ ไม่ต้องบันทึกทุกธุรกรรมบน-chain

เบื้องหลัง: ทำไมต้องมี Lightning Network?

Bitcoin on-chain:

• ทุกธุรกรรมต้องถูก broadcast, ตรวจสอบ, และบันทึกใน block → ช้า & ค่าธรรมเนียมสูง

• ไม่เหมาะกับ micro-payment หรือธุรกรรมบ่อยๆ

แนวคิด:

เปิดช่องทางการชำระเงิน (payment channel) ระหว่างสองฝ่าย และใช้ script เฉพาะในการล็อกเงินไว้แบบ “เงื่อนไขพิเศษ” แล้วค่อย “ปิด” ช่องทางด้วยการ settle บน-chain แค่ตอนสุดท้าย

หลักการพื้นฐานของ Lightning Network

1.P2WSH Script (Pay to Witness Script Hash)

Lightning ใช้ Script แบบซับซ้อน ซ่อนไว้หลัง hash เช่น multi-sig, timelock, หรือ hashlock

→ แล้วใช้ P2WSH เพื่อย่อ script และประหยัดพื้นที่

2.HTLC (Hash Time-Locked Contract)

– หัวใจของ LN

HTLC เป็น Script ที่บอกว่า:

“คุณจะได้เงิน ถ้า:

• มี secret (hash preimage) ภายในเวลา T

• หรือเงินจะคืนกลับให้เจ้าของเดิม”

Script หลัก (HTLC) เป็นประมาณนี้:

IF

<receiver_pubkey> CHECKSIGVERIFY

HASH160 <hash_preimage> EQUAL

ELSE

<timeout> CHECKLOCKTIMEVERIFY DROP

<sender_pubkey> CHECKSIG

ENDIF

แนวคิด:

• ฝั่งรับจะได้เงินถ้ามี secret (hash preimage)

• ถ้าเลยเวลา timeout → เงินจะคืนให้ผู้ส่ง

• ไม่มีฝ่ายใดโกงได้ เพราะต้องแสดงหลักฐานแบบ cryptographic

วิวัฒนาการจาก Bitcoin Script → Lightning

Feature	Bitcoin Script (Base Layer)	Lightning Network (Layer 2)
ธุรกรรมทั่วไป	P2PKH, P2WPKH	Multi-sig + timelock + hashlock (HTLC)
การใช้ OP_	ใช้ OP_DUP, OP_HASH160, OP_CHECKSIG	เพิ่ม CHECKLOCKTIMEVERIFY, CHECKSEQUENCEVERIFY
ความปลอดภัย	ทุกธุรกรรมตรวจสอบแบบ global	LN ตรวจสอบแบบ peer-to-peer, ใช้ watchtower ป้องกันโกง
การชำระเงินเร็ว	ทุกธุรกรรมรอ confirmation	LN ทำแบบ off-chain → fast & cheap
ความเป็นส่วนตัว	ทุกธุรกรรมมองเห็นได้หมด	LN ไม่เผยแพร่ทุกรายการบน-chain

ภาพรวมการทำงานของช่องทาง Lightning

1. เปิด channel:

   • ผู้ใช้ 2 คนล็อกเงินใน script multi-sig ที่มี timelock

   • ใช้ OP_CHECKMULTISIG + OP_CHECKLOCKTIMEVERIFY

2. แลก IOU (commitment tx):

   • ทั้งสองฝ่ายตกลง IOU แบบ off-chain

   • มีเงื่อนไขว่า ถ้ามีการโกง → ฝ่ายตรงข้ามสามารถใช้ timelock หรือ secret มาชิงเงินกลับได้

3. ปิด channel:

   • บันทึกผลสุดท้ายลง blockchain (settlement)

หากคุณต้องการ ผมสามารถ วาดไดอะแกรม stack-based ของ HTLC หรือขั้นตอนการเปิด-ปิด channel พร้อม script ได้เลย — อยากดูไหมครับ?

👤 : - hash preimage หรือ secret มาจากไหน มีที่มาและการคำนวณอย่างไร

- และมาตรฐาน BOLT นั้นมีกี่อย่าง และมีพัฒนาการอย่างไร

- การพัฒนา taproot นั้น ต่อยอดมาจาก lightning หรือไม่ หรือคนละแขนงกัน แต่ไปด้วยกันได้

💬 : คำถามเหล่านี้ยอดเยี่ยมมากครับ และแต่ละข้อพาเราเข้าสู่แก่นของการออกแบบและวิวัฒนาการของ Bitcoin และ Lightning Network อย่างแท้จริง ผมจะตอบให้ครบโดยแยกเป็นหัวข้อดังนี้:

1. Hash Preimage / Secret คืออะไร?

ที่มา:

ใน Lightning Network (และระบบที่ใช้ HTLC), “secret” หรือ hash preimage คือข้อมูลลับที่เมื่อแฮชแล้ว จะได้ค่าที่อีกฝ่ายรู้ล่วงหน้า

• ผู้รับเงินจะต้อง “เปิดเผย secret” เพื่อให้ได้ค่าที่ตรงกับ hash

• ผู้ส่งสามารถมั่นใจว่าเงินจะถูกปล่อยออก ก็ต่อเมื่อ secret ถูกเปิดเผยเท่านั้น

วิธีสร้าง:

secret = random_32_bytes()

hash = SHA256(secret)

ตัวอย่าง:

secret = b'some_random_secret_32bytes'

hash = SHA256(secret) = 0xabc123...

ใช้ใน HTLC อย่างไร:

• ฝั่ง A ส่งเงินให้ B โดยล็อกไว้ว่า “ต้องเปิดเผย secret ที่ hash แล้วเป็น 0xabc123...”

• B เปิดเผย secret → ได้เงิน และ A ก็เห็น secret → ใช้มันไปรับเงินต่อใน path ถัดไป

สรุป:

• secret = ค่าที่ฝ่ายหนึ่งสร้างเอง (สุ่ม)

• hash = ค่าที่ใช้ในเงื่อนไขของ script

• ระบบนี้เรียกว่า hashlock (ล็อกด้วยแฮช) + timelock (หมดอายุเมื่อถึงเวลา)

2. มาตรฐาน BOLT (Basis of Lightning Technology)

จำนวนและหัวข้อหลัก:

[ณ ปัจจุบัน (2024)] มี BOLT 1 ถึง BOLT 12

แต่ที่ถูกใช้งานจริงใน protocol หลักส่วนใหญ่จะอยู่ที่ BOLT 1 - 11

BOLT	หัวข้อ
1	การตั้งค่าระบบพื้นฐาน (base protocol)
2	peer protocol (handshake และ encryption)
3	ช่องทางชำระเงิน (channel states)
4	HTLC protocol
5	การปิดช่องทางแบบ cooperative หรือ force
6	onion routing (routing packets แบบลับ)
7	การสื่อสารผ่าน gossip ระหว่าง node
8	Encrypted transport
9	Features negotiation
10	Watchtowers
11	Payment invoices
12	Offers (โปรโตคอลใหม่ สำหรับ LNURL ฯลฯ) ← ใหม่มาก

พัฒนาการ:

• เริ่มต้นในปี 2016 (หลัง Lightning whitepaper ปี 2015)

• พัฒนาแบบ open spec โดย Core Lightning, LND, Eclair ร่วมกัน

• BOLT ใหม่ๆ เช่น BOLT 12 → กำลังพัฒนาเพื่อรองรับ “offers” และการใช้ Lightning แบบไม่ต้องขอ invoice ล่วงหน้า

3. Taproot: เกี่ยวกับ Lightning หรือไม่?

Taproot กับ Lightning เป็นคนละแขนง แต่ส่งเสริมกันอย่างชัดเจน

Taproot คืออะไร?

• Upgrade ของ Bitcoin (เปิดใช้งานในปี 2021)

• นำเสนอ Schnorr Signature, Tapscript, และ MAST (Merkelized Abstract Syntax Tree)

• ทำให้ script ที่ซับซ้อน (multi-sig, timelock, HTLC) ถูกซ่อน และดูเหมือนการใช้จ่ายธรรมดา

เกี่ยวข้องกับ Lightning อย่างไร?

Lightning ใช้…	Taproot ช่วยอย่างไร
HTLC scripts (เผยต่อสาธารณะ)	Taproot ช่วยทำให้ script ถูก “ซ่อน” (privacy)
Multi-sig channel	Schnorr → ลดขนาดและค่าธรรมเนียม
Key aggregation	ใช้ key เดียวแทนหลาย key

ประโยชน์:

• เพิ่มความเป็นส่วนตัว → ทำให้ on-chain TX ที่ซับซ้อนดูเหมือนธรรมดา

• ลดขนาด TX → ประหยัดค่าธรรมเนียม

• เปิดทางให้กับฟีเจอร์ Lightning รุ่นใหม่ เช่น “eltoo” (protocol ใหม่ที่อาศัย Taproot)

สรุปสั้นๆ:

• Secret ใน HTLC = ข้อมูลสุ่มที่ถูก hash แล้วใช้เป็นเงื่อนไข

• BOLT = มาตรฐานหลักของ Lightning Network (1–12)

• Taproot = คนละแนวกับ Lightning แต่เสริมพลังกันอย่างมาก โดยเฉพาะด้านความเป็นส่วนตัวและประสิทธิภาพ

หากคุณสนใจ ผมสามารถแสดง ตัวอย่าง HTLC script แบบใช้ Taproot หรืออธิบาย Eltoo (Lightning รุ่นใหม่) ต่อได้นะครับ — สนใจเจาะลึกต่อด้านไหนครับ?

👤 : - สนใจ แสดงตัวอย่างให้ดูหน่อย

- fuction หลักของ eltoo คืออะไร และมีการใช้งานจริงยังและใช้ในกรณีไหน

- ทำไมต้องมี watch tower และ script ของ watch tower มีลักษณะอย่างไร เกี่ยวกับ gossip protocol ไหม

- step ต่อไปจาก taproot คืออะไร , ใช่ OP_CAT ไหม หรือมีอะไรอีกบ้าง

💬 : ยอดเยี่ยมครับ คำถามทั้งหมดนี้เจาะลึกเข้าไปในการออกแบบ Layer-2 (Lightning Network), การประกันความปลอดภัย, และวิวัฒนาการของ Bitcoin Script ซึ่งกำลังจะเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ ผมจะตอบแต่ละหัวข้อให้ครบ พร้อมตัวอย่าง:

1. ตัวอย่าง HTLC Script แบบใช้ Taproot / Tapscript

ใน Taproot เราใช้ MAST (Merkelized Abstract Syntax Tree) เพื่อแยกเส้นทางการใช้จ่าย (spend paths) ออกเป็น branch แบบแยกกันได้ และใช้ Tapscript เพื่อเขียน logic ที่ยืดหยุ่นกว่า legacy script

HTLC-P2TR แบบ simplified:

IF

<receiver_pubkey> OP_CHECKSIGVERIFY

OP_SHA256 <payment_hash> OP_EQUAL

ELSE

<timeout> OP_CHECKLOCKTIMEVERIFY OP_DROP

<sender_pubkey> OP_CHECKSIG

ENDIF

• Branch 1: หากฝ่ายรับมี secret → ใช้เงินได้

• Branch 2: หากหมดเวลา → ฝ่ายส่งถอนเงินกลับได้

Taproot ช่วยให้ บน-chain มองไม่เห็นว่าเป็น HTLC เลย ถ้าทุกฝ่ายยินยอม (cooperative close)

2. Eltoo: ฟังก์ชันหลัก และสถานะการใช้งาน

ฟังก์ชันหลักของ Eltoo:

Eltoo คือ protocol ใหม่สำหรับ Lightning ที่เสนอวิธี อัปเดตสถานะ channel แบบ “replaceable” โดยไม่ต้องพึ่ง punishment (แบบ current LN)

หลักการ:

ใช้ sequence number (SIGHASH_ANYPREVOUT) เพื่อให้ TX ใหม่ แทนที่ สถานะเก่าอย่างถูกต้อง

ข้อดี:

• ไม่ต้องใช้ punishment TX → ไม่ต้องกลัวฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งโกงแล้วเสียหมด

• ง่ายต่อการ implement multi-party channel (เช่น channel 3 คน)

• ดีกว่า current LN ที่ต้อง “ลงโทษ” ถ้าเผย TX เก่า

สถานะการใช้งาน (2025):

• ยังไม่ได้ใช้งานจริง เนื่องจาก Bitcoin ยังไม่ activate OP_CHECKSIGFROMSTACK และ SIGHASH_ANYPREVOUT

• แต่มี spec draft และ PoC จากหลายกลุ่ม (Blockstream, Rusty Russell)

3. ทำไมต้องมี Watchtower? มี script อย่างไร?

ปัญหา:

ใน Lightning เวอร์ชันปัจจุบัน ถ้าคู่สัญญาเผย TX เก่า (โกง) → อีกฝ่ายต้อง “ตอบโต้ทันเวลา”

ถ้าไม่ออนไลน์หรือไม่เห็น → จะเสียเงิน

Watchtower คืออะไร:

• เป็น third-party node ที่เฝ้าดู blockchain แทนเรา

• ถ้าเห็น TX เก่าถูกเผยแพร่ → จะส่ง “penalty TX” เพื่อยึดเงินกลับมา

Script ที่เกี่ยวข้อง:

IF

<revocationpubkey> CHECKSIG

ELSE

<timelock> CHECKSEQUENCEVERIFY DROP

<normalpubkey> CHECKSIG

ENDIF

• ถ้าเผย TX เก่า → watchtower ใช้ revocation key เพื่อยึดเหรียญ

• ถ้าไม่มีอะไรเกิดขึ้น → ฝ่ายรับถอนเงินได้ตามปกติหลัง timelock

เกี่ยวกับ Gossip Protocol ไหม?

• ไม่เกี่ยวโดยตรง

• Gossip (BOLT 7) คือระบบประกาศ channel/node เพื่อ routing

• Watchtower เป็นระบบ monitoring off-chain fraud

4. ขั้นตอนต่อไปหลัง Taproot คืออะไร? OP_CAT ใช่ไหม?

ใช่ครับ หนึ่งในขั้นตอนสำคัญที่กำลังพิจารณาใน Bitcoin คือ OP_CAT และคำสั่ง script อื่นๆ เช่น:

OP_CAT

• รวม string/byte สองค่าบน stack → กลายเป็นค่าหนึ่ง

• เคยมีใน Bitcoin ต้นแบบ แต่ถูกปิดเพราะกลัว “DoS” ตอนนั้น

• หากเปิดใช้อีกครั้ง จะช่วยให้ script แบบ modular มากขึ้น เช่น:

  • ทำ covenant (ข้อจำกัดการใช้เงิน)

  • ใช้กับ Miniscript / Ark / ZeroSync ได้ดีขึ้น

รายการคำสั่ง (soft fork proposal ชุดใหม่):

• OP_CAT – Concatenate

• OP_CHECKSIGFROMSTACK – ตรวจลายเซ็นที่อยู่นอก txin

• OP_TXHASH / OP_TAPLEAF_UPDATE_VERIFY – สำหรับ covenant

• OP_CSFS, OP_TXINVOKE – สำหรับ Eltoo และ Ark

โครงการที่รอใช้ OP ใหม่เหล่านี้:

• Covenants (เช่น Ark, BitVM)

• Miniscript Enhancements

• Eltoo

• Zero-knowledge protocols บน Bitcoin

สรุปภาพรวม:

ประเด็น	สรุปสั้น
HTLC + Taproot	ใช้ Tapscript ซ่อน logic → ประหยัด + privacy
Eltoo	ใช้ SIGHASH_ANYPREVOUT → สถานะใหม่แทนสถานะเก่า
Watchtower	ป้องกันการโกง โดยส่ง penalty TX เมื่อเจอ TX เก่า
Post-Taproot Roadmap	OP_CAT, OP_CSFS, covenant, Ark, Eltoo, BitVM

ถ้าคุณต้องการ ผมสามารถวาด Stack Diagram ของ Eltoo, HTLC แบบ Taproot, หรืออธิบาย Ark / BitVM ต่อได้เลยครับ — สนใจเจาะลึกด้านไหนต่อ?

👤 : - ต้องการ stack diagram

- ใน Lightning เวอร์ชันปัจจุบัน ถ้าคู่สัญญาเผย TX เก่า (โกง) → อีกฝ่ายต้อง “ตอบโต้ทันเวลา”

ถ้าไม่ออนไลน์หรือไม่เห็น → จะเสียเงิน : หมายถึงยังไงอยากเห็นลำดับขั้นตอนของ script

- penalty TX เกิดขึ้นได้อย่างไร ความหมาย การยินยอม

- revocation key แปลว่าอะไร มีหน้าตาเป็นอย่างไร

- ทำไมถึงต้องกลัว DoS มี attack surface ตรงไหน

- Miniscript / Ark / ZeroSync หลักการและ function

- tap leaf น่าสนใจ

- OP_CSFS, OP_TXINVOKE ย่อมาจากอะไร ประวัติ

- eltoo คือ lightning ที่ channel ยืดหยุ่นใช่ไหม

💬 : นี่คือ ไดอะแกรมเปรียบเทียบ flow ของ Lightning Network:

• ฝั่งซ้าย: แบบดั้งเดิม (ใช้ revocation + penalty TX)

• ฝั่งขวา: Eltoo (ใช้ state version แบบ override ไม่มี punishment)

ต่อไปคือคำตอบแบบละเอียดสำหรับคำถามอื่น:

1. ZeroSync ต่างจาก SPV Client อย่างไร?

คุณสมบัติ	SPV Client	ZeroSync
วิธีตรวจสอบ	ตรวจ header + merkle proof	ใช้ Zero-Knowledge Proof (ZKP)
ข้อมูลที่ต้องโหลด	ต้องโหลด headers (≈60MB)	ไม่ต้องโหลดอะไร (โหลดแค่ proof)
ความเชื่อถือ	เชื่อ node ที่ให้ proof	เชื่อได้โดยคณิตศาสตร์ (SNARK/STARK)
ความเร็ว	เร็วปานกลาง	เร็วมาก (proof เดียว sync ได้เลย)
เป้าหมาย	Light wallet ใช้งานง่าย	Stateless full verification

สรุป: ZeroSync ทำให้คุณ “เชื่อว่า chain ถูกต้อง” โดยไม่ต้องดูข้อมูลใดเลย — เพราะ ZK proof รับรองให้ทั้งหมด

2. Recursive Contract คืออะไร?

ความหมาย:

• Contract ที่สามารถ เรียกใช้งานตัวเอง หรือ contract อื่นซ้ำได้

• คล้ายฟังก์ชันที่ทำ recursion หรือ logic tree

• บางระบบเรียก “programmable Bitcoin” เช่น BitVM, Ark

ประวัติ:

• เกิดจากแนวคิดของ Ethereum-style logic ที่นำมาปรับบน Bitcoin

• ต้องการ opcode ใหม่ เช่น OP_TXINVOKE, OP_CAT, OP_CSFS

เหตุผลสำคัญ:

• ทำให้ Bitcoin ใช้ smart contract ที่ซับซ้อนได้ โดยไม่ต้อง hard fork

• มี use case เช่น:

  • Trustless swaps

  • ZK rollup verification

  • Vault logic / covenant แบบ branching

3. Channel Factories คืออะไร?

แนวคิด:

• เปิด channel ใหญ่ 1 ชุด (multi-party)

• จากนั้นแต่ละคู่ในชุด เปิด channel ย่อยในนั้น โดยไม่ต้องไป on-chain

ภาพปลายทาง:

• 1 TX บน-chain → 10 คู่สามารถเปิด LN channel กันได้

• เหมือนเป็น LN hub ที่ไม่มีศูนย์กลาง

ประโยชน์:

• ลดค่าใช้จ่าย / on-chain congestion

• เหมาะกับกลุ่มขนาดใหญ่ (เช่น gaming, guild, DeFi)

ตัวอย่าง:

TX A เปิด factory ระหว่าง Alice, Bob, Carol, Dave

→ Alice กับ Carol สร้าง channel กันแบบ off-chain ใน factory

→ หากมี Eltoo จะยืดหยุ่นมาก เพราะ state ย้อนกลับได้โดยไม่มี penalty

ถ้าคุณสนใจ ผมสามารถวาดภาพ:

• Channel Factory Architecture

• ZeroSync flow (Proof Path)

• Recursive Contract Tree (BitVM style)

ต้องการให้เจาะลึกภาพไหนก่อนครับ?

👤 : - สนใจทั้งหมด เจาะลึก

- STARK คืออะไร ที่มา ประวัติ หลักการ เหตุผล

- hal finney คือผู้คิด ZKP ใช่ไหม และพิสูจน์ได้ยัง ทำไม bitcoin ยังไม่ activate

- มีแนวทางอื่นที่น่าสนใจและเกี่ยวข้องกันอีกไหม เช่น transaction V3

💬 : นี่คือไดอะแกรม Recursive Contract Tree แบบ BitVM:

• เริ่มจาก root contract ที่รัน verifier

• ทำงานเป็นขั้นตอน (step 1 → step 2 → step 3)

• ถ้าใครไม่เห็นด้วย → มีช่องทาง challenge ด้วย proof ได้ทันที

ต่อไปคือคำอธิบาย STARK และคำถามที่เหลือแบบเจาะลึก:

1. STARK คืออะไร?

ย่อมาจาก: Scalable Transparent Argument of Knowledge

ผู้คิด: Eli Ben-Sasson (Technion, StarkWare)

หลักการ:

• ใช้ 数学 + hash (เช่น Keccak, Poseidon) เพื่อยืนยันว่า “การคำนวณบางอย่างถูกต้อง” โดยไม่ต้องเปิดเผย input

• ไม่ต้องใช้ trusted setup แบบ SNARK

• สเกลดีมาก: proof ขนาดเล็ก, ยืนยันเร็ว, สร้างเร็ว

เหตุผลที่ STARK น่าสนใจ:

• Transparent (ไม่ต้องเชื่อใคร)

• Post-Quantum Safe (ไม่มี elliptic curve)

• ใช้กับ L2 rollup (เช่น StarkNet), ZKBridge, ZeroSync

2. Hal Finney เกี่ยวข้องกับ ZKP หรือไม่?

• ไม่ใช่ผู้คิด ZKP, แต่เป็นหนึ่งในผู้สนับสนุนยุคแรกๆ

• ZKP ถูกคิดโดย Shafi Goldwasser, Silvio Micali, Charles Rackoff ปี 1985

แต่ Hal มีผลงานสำคัญ:

• ทำระบบ RPOW (Reusable Proof-of-Work)

• วิสัยทัศน์เรื่อง crypto-anonymous systems ที่สอดคล้องกับ ZKP

• เชื่อในอนาคตที่ “การพิสูจน์โดยไม่เปิดเผย” คือมาตรฐานใหม่ของความโปร่งใส

3. ทำไม Bitcoin ยังไม่เปิดใช้ ZKP/STARK?

เหตุผลหลัก:

1. ต้องการ soft fork เพื่อเพิ่ม opcodes เช่น OP_STARKVERIFY

2. ต้องมี proof verifier ขนาดเล็กมาก ใส่ใน Bitcoin script ได้

3. กลัว complexity และ DoS vector จาก ZKP ที่ซับซ้อน

4. แนวทางอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น Transaction V3

Transaction V3:

• เป็น proposal สำหรับ policy-level covenant

• ช่วยให้ควบคุม UTXO แบบปลอดภัยมากขึ้น (vault, LNHANCE)

• ไม่เพิ่ม opcode ใหม่ → ตรวจสอบได้โดย wallet ปกติ

เกี่ยวข้องกันอย่างไร:

• เป็น “step เล็ก” ก่อนที่ Bitcoin จะไปถึง recursive ZKP หรือ full BitVM

• สร้างพื้นฐานให้ chain ควบคุม UTXO ได้โดยไม่เปิดเผย logic

ถ้าต้องการ ผมสามารถสรุป roadmap เปรียบเทียบว่า:

Transaction V3 → OP_CAT → BitVM → OP_TXINVOKE → ZeroSync integration

ลำดับเทคโนโลยีเหล่านี้มีแนวโน้มเชื่อมต่อกันอย่างไร

ต้องการให้วาด roadmap แบบไดอะแกรมต่อไหมครับ?

👤 : - เหมือนเคยได้ยินว่าชาว bitcoin og ยังกังขากับ bitvm อยู่ เพราะอะไร และทำไมต้องผลักดันมาทางนี้ ไม่มี option หรือความเป็นไปได้อื่นอีกแล้วเหรอในการพัฒนา bitcoin core , bitcoin มีกี่ roadmap กันแน่

💬 : คำถามนี้ยอดเยี่ยมมาก เพราะเข้าใจรากลึกของการพัฒนา Bitcoin ว่าไม่ใช่แค่เรื่องเทคนิค แต่ยังมี “วัฒนธรรม” และ “ความเชื่อ” ประกอบอยู่ด้วย นี่คือคำตอบแบบเจาะลึก:

1. ทำไมชาว Bitcoin OG ยัง “กังขา” กับ BitVM

1.1 ความกลัวเรื่องความซับซ้อน (Complexity Aversion)

• Bitcoin core dev หลายคนถือหลัก “Keep it simple, secure, and minimal”

• BitVM ใช้ logic tree, recursive steps, ZKP → ซับซ้อนและมี edge case มาก

• กลัวว่า เปิดประตูให้ bug, DoS หรือช่องโหว่ แม้ว่า logic จะ off-chain

1.2 ไม่เหมาะกับ Layer 1

• BitVM ใช้ Taproot เพื่อ build logic นอก chain แล้ว settle ด้วย challenge TX → ถือว่าเป็น “pseudo-VM”

• หลายคนเชื่อว่า Bitcoin L1 ไม่ควรมี virtual machine (ต่างจาก Ethereum)

• จึงมองว่า ควรผลักดัน L2 มากกว่า

1.3 Proof of Concept ยังไม่ mature

• BitVM v1 ยังไม่สามารถใช้ได้จริง (แค่ demo-level)

• ยังไม่มี audit หรือ prototype แบบ full verification → จึงยังไม่ “convincing”

2. แล้วทำไมยังต้องผลักดัน BitVM?

เพราะข้อดีมัน “แรงมาก” ในแง่ potential:

ความสามารถ	ตัวอย่าง
Trustless oracle	Binary outcome from off-chain data
zk rollup	Validate rollup block on Bitcoin
Vault / covenant ขั้นสูง	Contract logic แบบ branching
Recursive proof verification	เหมือน Ethereum verifier บน Bitcoin

สรุป: แม้จะซับซ้อน แต่ BitVM เปิดประตูสู่ smart contract แบบไม่ต้อง hard fork

และยังคงความ “Bitcoin minimalism” ไว้ได้ (logic อยู่ off-chain)

3. ไม่มีทางเลือกอื่นเลยหรือ?

ยังมีหลายแนวทางที่ อนุรักษ์นิยมมากกว่า BitVM:

3.1 Transaction V3 (policy-level covenants)

• ไม่ต้องเพิ่ม opcode ใหม่

• เหมาะกับ use case อย่าง vault, LNHANCE

• ง่ายกว่าและปลอดภัยกว่า

3.2 OP_CTV (CheckTemplateVerify)

• เป็น covenant ที่ปลอดภัย ถูกเสนอมาแล้วหลายปี

• ใช้สำหรับ batching, congestion control, vaults

• ยัง controversial แต่มี PoC แล้ว (BIP-119)

3.3 OP_CAT (string concatenation)

• ถูกลบไปแล้วในปี 2010 เพราะกลัว DoS

• ตอนนี้กลับมาเป็นที่สนใจอีกครั้ง เพื่อรองรับ Miniscript, BitVM

4. แล้ว Bitcoin มี roadmap “กี่แบบ”?

ไม่มี roadmap เดียวแบบเป็นทางการ แต่มี 4 สายหลัก:

สายพัฒนา	แนวทาง	ตัวอย่าง
Conservative	ไม่แตะ consensus, เน้น wallet/policy layer	Transaction V3, Miniscript
Incremental Soft Forks	เพิ่ม opcode ที่ชัดเจนและปลอดภัย	OP_CTV, OP_VAULT
Covenant Layer	ขยายความสามารถของ script	Taproot + CAT/CSFS
Programmable L1	พัฒนา logic layer ผ่าน ZK/BitVM	BitVM, OP_TXINVOKE

สรุป:

• ชาว OG ไม่ปฏิเสธนวัตกรรม แต่เชื่อว่า Bitcoin ต้อง “ช้าแต่ชัวร์”

• BitVM จึงยังเป็น “lab experiment” สำหรับหลายคน

• แต่ถ้าพิสูจน์ได้ว่าปลอดภัย → อาจเป็นตัวจุดประกาย ZK-contracts บน Bitcoin

ถ้าสนใจ ผมสามารถวาด ไทม์ไลน์ของ Bitcoin script evolution / roadmap chart ให้เห็นภาพรวมทุกสายทาง

อยากได้แบบนั้นไหมครับ?

👤 : อยากได้ จัดมา 😁🙏

💬 : เยี่ยมครับ! นี่คือ Roadmap ของ Bitcoin Script Evolution ในรูปแบบ ไทม์ไลน์ + แตกสายการพัฒนา แบบตัวอักษรชัดๆ:

[2009] Bitcoin Launch

└──> OP_CHECKSIG, IF, VERIFY, ฯลฯ

└──> ไม่มี smart contract ที่แท้จริง

[2010] OP_CAT, OP_SUBSTR, ฯลฯ ถูกลบ

└──> เพราะเสี่ยง DoS, ยังไม่มี sandbox

[2012] P2SH (BIP-16)

└──> Multi-sig แบบ flexible (3-of-5 ฯลฯ)

[2017] SegWit (BIP-141)

└──> Fix malleability, เตรียม MAST

[2021] Taproot (BIP-340-342)

└──> Schnorr Signatures

└──> Tapscript: รองรับ script ขั้นสูง

|

├──> [สาย Conservative]

| ├── Transaction V3 (vault แบบ policy)

| └── Miniscript (wallet script framework)

|

├──> [สาย Covenant]

| ├── OP_CTV (BIP-119)

| ├── OP_VAULT (timelock secure vault)

| └── OP_CSFS (custom signature flag)

|

└──> [สาย Programmable / ZK]

├── OP_CAT (string concat)

├── BitVM (off-chain logic tree)

└── OP_TXINVOKE (contract call interface)

[Next: Layer 2 Integration]

├── ZeroSync (ZK-STARK proof → trustless sync)

├── Rollup-like protocol (Ark, ZKBridge, LNHANCE)

└── Recursive Contract Tree (BitVM-style logic)

สรุป:

• สาย Conservative → ปลอดภัย, พร้อมใช้, เหมาะกับ wallet/dev ทั่วไป

• สาย Covenant → เสริม logic แบบมีกรอบ (template, timelock)

• สาย Programmable → เสี่ยงสูง แต่เปิดทาง Smart Contract แบบ ZK / BitVM

• ทุกอย่างเริ่มจาก Taproot → เป็นรากฐานสำคัญ

หากอยากได้ไฟล์ PDF/PNG หรือแบบ mindmap graph เมื่อระบบพร้อม ผมสามารถจัดให้แบบ high-res ได้ทันที

สนใจให้สรุปเป็นภาพรวมแบบ mindmap อีกเวอร์ชันไหมครับ?

👤 : - vault ต่างจาก lightning อย่างไร

💬 :

ด้าน	Vault	Lightning Network
จุดประสงค์	ป้องกันการถูกขโมย (security focus)	ชำระเงินเร็ว ราคาถูก (payment scalability)
ทำงานแบบไหน	Lock coin ไว้ แล้วมี step ถอน (เช่น delay 1 วัน, ต้องใช้ key พิเศษในการ cancel)	เปิด payment channel แล้วส่ง coin off-chain
อยู่บน chain ไหม	ใช่ อยู่บน L1 Bitcoin (แต่มีแนวคิด vault บน L2 ด้วย)	อยู่บน L2 (off-chain)
โฟกัส	“ถ้าโดน hack ให้มีโอกาส cancel”	“จ่ายเร็ว ไม่รอ confirm”
เทคนิคที่ใช้	timelock, script path, covenants (เช่น OP_VAULT, TX V3)	HTLC, penalty tx, revocation keys
ความยืดหยุ่น	กำหนด logic ของการถอนแบบยืดหยุ่นได้	ต้องเปิด/ปิด channel ล่วงหน้า

---

## BitVM: ความเชื่อและความกังขา

**ความกังขา:**

- ซับซ้อนมาก

- ยังไม่ mature

- เปิดโอกาส DoS vector

**เหตุผลในการผลักดัน:**

- ทำ ZK + smart contract บน Bitcoin ได้

- ไม่ต้อง hard fork

- ใช้ Taproot ได้เต็มศักยภาพ

---

## STARK คืออะไร?

- ย่อจาก: Scalable Transparent Argument of Knowledge

- ไม่ต้อง trusted setup

- ปลอดภัยหลังยุค quantum

- ใช้ใน StarkNet, ZeroSync

---

## Hal Finney กับ ZKP

- ไม่ใช่ผู้คิด ZKP (1985 โดย Micali ฯลฯ)

- แต่สนับสนุนแนวคิด crypto privacy

- ทำ RPOW ก่อน Bitcoin

---

## แนวทางอื่นนอกจาก BitVM

- **Transaction V3**: Vault แบบไม่เพิ่ม opcode

- **OP_CTV**: Template-based locking (BIP-119)

- **OP_CAT**: กลับมาเพื่อใช้กับ BitVM, Miniscript

- **OP_TXINVOKE**: Call tree-style contract

---

## Recursive Contract คืออะไร

- การเรียก logic แบบทับซ้อน (step-by-step)

- ใช้ challenge mechanism พิสูจน์การโกง

- เหมาะกับ BitVM-style contracts

---

## ZeroSync vs SPV

| | **SPV** | **ZeroSync** |

|--|--------|--------------|

| หลักการ | header + merkle proof | STARK proof of full chain |

| Proof Size | เล็ก แต่ต้อง sync tx | ใหญ่นิดหน่อย แต่ sync ได้หมด |

| Trust | Medium trust (assumes majority) | Trustless |

| เหมาะกับ | light wallet | stateless node, bridge |

---

## Channel Factory คืออะไร

- Multi-party channel → แยกออกเป็น Lightning channel หลายคู่

- ลด on-chain TX, เปิดปิด channel ได้เร็ว

- รองรับฟีเจอร์ Eltoo, Taproot, ZK settlement